Binlerce Filistinlinin ölümüne üzülür gibi yapıp da İsrail’e silah satmak ya da onunla ticaret yapmak görüp görülebilecek en ikiyüzlü tutum, kuşkusuz. Geçen hafta yedi yardım görevlisinin özellikle hedef alınarak öldürülmesinden sonra silah satışının dururulmasına ilişkin sesler yükselse de buna aldıran olmadı pek.
Örneğin İsrail’in dış kaynaklı silahlarının tahmini yüzde 68’ini sağlayan en büyük tedarikçi konumunda olan ABD hala satışların durdurulmasına ilişkin bir adım atmadı. Yine İsrail’in sahip olduğu silahların yüzde 30’unu sağlayan Almanya ile İngiltere, İtalya nihayet Avustralya da İsrail’e silah satmayı sürdürüyor.
Haklarını teslim etmeli, İsrail’e silah satışını durduran ülkeler de var elbette. Kanada, Hollanda, Japonya, İspanya, Belçika İsrail’e silah sevkiyatını durduracaklarını açıkladı. Danimarka’da, bitmiş jetleri İsrail’e sattığı için hükümetin F35 savaş uçağı parçalarının ABD’ye ihracatını askıya almasıyla sonuçlanabilecek bir dava da halen sürüyor.
Bu satışların içinde en çok ilgi çekenin ABD’nin yaptığı satış olması doğal, çünkü en büyük satıcı o. ABD, İsrail’e yılda yaklaşık 3.8 milyar dolar askeri yardımda bulunuyor. İsrail, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Amerika’nın yabancı bir ülkeye verdiği mali desteğin en büyük alıcısı oldu. 2023 yılına kadar enflasyona göre düzeltilmiş güncel fiyatlarla toplam 158 milyar dolar daha alacak.
Guardin gazetesinde yer alan konuya ilişkin haberde iki ülkenin 2016 yılında askeri yardım konusunda 10 yıllık üçüncü Mutabakat Zaptını imzalayarak ABD’nin 2028 yılına kadar 33 milyar doları dış askeri finansman hibesi, 5 milyar doları da füze savunması için olmak üzere 38 milyar dolar yardım yapmasını taahhüt ettiği yer aldı. Yine aynı habere göre Ekim ayında Hamas tarafından gerçekleştirilen saldırının ardından ABD Senatosu Şubat ayında İsrail’le ilgili 14.1 milyar dolarlık ek harcama sağlayacak bir tasarıyı kabul etti. Temsilciler Meclisi’nden henüz geçmeyen paket, Demir Kubbe ile David’s Sling füze savunma sistemleri için 4 milyar dolar, Iron Bean lazer tabanlı savunma sistemi için 1,2 milyar dolar Pentagon fonu, 3,5 milyar dolar dış askeri finansman, mühimmat tedariki için 801,4 milyon dolar içeriyor.
Bunlar yabana atılacak yardımlar değil. İsrail ABD yardımı sayesinde kendi silah sanayini geliştirebilmiş bir ülke. Öyle ki İsrail günümüzün en büyük silah satıcılarından biri durumunda. Örneğin ABD ordusu 2019 yılında 1,5 milyar dolarlık İsrail yapımı askeri teçhizat satın almıştı. İsrailli şirketler Amerika’da yan kuruluşlar kurarak İsrail’de geliştirilen silah sistemlerinin ABD topraklarında üretilmesini de sağladı.
ABD yardımının İsrail’e sağladığı en büyük avantaj onu etrafını çevreleyen komşularından askeri anlamda daha üstün hale getirmesi. Bu iki ülke arasındaki “niteliksel askeri üstünlük”. Ilkesine dayanıyor. Bu, ABD’nin diğer Orta Doğu ülkelerine büyük silah sistemleri sattığı her seferde İsrail’e de dengeleyici teknoloji sağladığı anlamına geliyor. Diğer bir deyişle, İsrail ile bir Arap devleti ABD’den aynı teknolojiyi aldığında, İsrail’e daha gelişmiş bir versiyon ya da ABD sistemini özelleştirme yeteneği veriliyor.
Şİmdi silah satışı konusnda İsrail’le böylesine bir ilişki geliştirmiş olan ABD’nin İsrail’e silah satışını durduracağını düşünmek saf dillik değil mi? Aslında ABD’nin İsrail’e silah satması ülkenin ağır insan hakları ihlallerinde bulunan hükümetlere yardımı yasaklayan ABD Dış Yardım Yasası’nın 502 (B) Bölümü’ne aykırı. Bu yasa Kongre’nin ilgili ülkenin uygulamaları hakkında bilgi talep etmesine, alınan bilgilere dayanarak güvenlik yardımını sona erdirmesine olanak tanıyan bir madde de içeriyor. Ancak bu yasa hiçbir zaman uygulanmadı, çünkü uygulanması Başkan’ın kararına bağlı.
ABD Başkanı Joe Biden’ın İsrail’e silah satışını durdurma konusunda isteksiz davranmasının nedenleri bunlar. Bir başka neden daha var; o da İsrail’in elinde güçlü silahlar olmasının İran’ı caydıracağına inanılması.
Bir başka neden de tam ABD seçimleri yaklaşmışken Netanyahu’ya alınacak bir tavrın onu Cumhuriyetçilerin kucağına atacağı korkusu. Michigan’daki Filistinli seçmenlerin savaş konusundaki tutumu nedeniyle Biden’ı terk etmekle tehdit ettiği bir dönemde İsrail yanlısı Yahudi seçmenleri yabancılaştırabileceği korusu da hakim Demokratlar’da.
Yani ABD’nin İsrail’e silah satması için bir nedeni var. Satan diğer ülkelerin de.
O yüzden üzülüyormuş gibi yapıp da İsrail’e silah satan, onunla ticaret yapan ikiyüzlünün önde gidenidir.
